ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΔΙΗΓΗΜΑ
ΤΟΥΡΚΙΑ
NEDIM GURSEL
Ο ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΚΑΙ Η ΨΗΛΟΚΟΡΜΗ ΛΕΥΚΑ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΣΤΕΛΙΟΣ Ρ. ΡΟ ΪΔΗΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 1997
σελ. 240
Ο Νεντίμ Γκιουρσέλ, από τους πιο γνωστούς Τούρκους λογοτέχνες της διασποράς , ζει μόνιμα αυτοεξόριστος στο Παρίσι, και έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα δεκαεννιά λογοτεχνικά έργα, πολλά από τα οποία έχουν απαγορευτεί στην πατρίδα του μετά το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 είτε για προσβολή του στρατού (Μακρύ Καλοκαίρι στην Ισταμπούλ, εκδόσεις Εξάντας), είτε για προσβολή της δημόσιας ηθικής (Η Πρώτη Γυναίκα, εκδόσεις Εξάντας), είτε τέλος για προσβολή της προσωπικότητας του Μωάμεθ του Κατακτητή (Το Μυθιστόρημα του Κατακτητή, επίσης εκδόσεις Εξάντας).
Σε μια συνέντευξή του στο «Βήμα», στις 16 Απριλίου του 2012, τονίζει: «Σκέφτομαι, τώρα που γράφω το επόμενο βιβλίο μου, που θα είναι το 20ό, να σταματήσω να γράφω. Μερικές φορές, μου έρχεται αυτή η σκέψη. Θα βρω κάτι άλλο να κάνω μετά, γιατί, ξέρετε, το γράψιμο δεν είναι πηγή ευχαρίστησης. Για μένα, όχι. Δεν γράφω εύκολα. Κάθε φορά είναι μια δοκιμασία, υπάρχουν στιγμές γόνιμες και άλλες όχι, γράφω κατά περιόδους. Υπάρχουν περίοδοι στη ζωή μου που πέφτω πάνω σ' ένα βιβλίο και δεν σκέφτομαι τίποτε άλλο, και άλλες περίοδοι που ταξιδεύω, γνωρίζω κόσμο...».
Η συλλογή των διηγημάτων «Ο ξενιτεμένος Μουσταφά και η ψηλόκορμη λεύκα», δημοσιευμένη το 1990 και μεταφρασμένη στην Ελλάδα το 1998 (Εκδόσεις Καστανιώτης) περιλαμβάνει είκοσι διηγήματα ταξινομημένα σε τρεις ενότητες: Η ΣΤΕΠΑ (τρία διηγήματα γραμμένα το 1982, που μάλλον αποτελούν βιώματα του συγγραφέα από τη στρατιωτική του θητεία), ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ (δέκα διηγήματα εμπνευσμένα από τη διαμονή του στο Παρίσι, γραμμένα μέσα στην τριετία 1987-1990) και τέλος ΓΥΝΑΙΚΕΣ (εφτά αφηγήματα , προϊόν μάλλον αναμνήσεων του συγγραφέα από ποικίλες ερωτικές του εμπειρίες).
Οι ήρωες των αφηγημάτων του συνήθως κατατρύχονται από βασανιστικά συναισθήματα στέρησης τόπων και ανθρώπων, αγωνίζονται να ορθοποδήσουν, καθώς είναι έρμαια της μοίρας τους και των επιλογών τους, τη στιγμή που η άγονη και άνυδρη στέπα της τουρκικής ανατολής είναι αμετάκλητα παρούσα μέσα στην υγρή και σκοτεινή ατμόσφαιρα των πόλεων του ευρωπαϊκού βορρά… Η δυστοκία του συγγραφέα, στην οποία και ο ίδιος αναφέρεται, τόσο στη σύλληψη , όσο και στη συγγραφή των θεμάτων του είναι καταφανής. Ο αναγνώστης συχνά σχηματίζει την εντύπωση ότι κάποια διηγήματά του μεταφέρονται στο χαρτί από κάποια ανάγκη ή ανειλημμένη υποχρέωση του συγγραφέα, την οποία , αν είχε τη δυνατότητα, ευχαρίστως θα απέφευγε. («Ο Καθρέφτης» λ.χ. που κλείνει όλη τη συλλογή δεν ξεφεύγει από μια πρωτόλεια έκθεση ιδεών μαθητή λυκείου). Κάποια διηγήματα της συλλογής εντούτοις ξεχωρίζουν , καθώς σκιαγραφούν με αυθεντικότητα την τραγική μοίρα των Τούρκων μεταναστών στην Ευρώπη (Τούνελ) ή γενικότερα τη θλιβερή μοναξιά των εμιγκρέδων του Παρισιού (Το Μαντίλι). Όσο για τις αναφορές του συγγραφέα στο καταπιεστικό στρατιωτικό ή θεοκρατικό καθεστώς της χώρας του , αυτές είναι διάσπαρτες σ΄ ολόκληρη τη συλλογή, δεν αποτελούν όμως σε κανένα διήγημα αποκλειστικό θέμα. (με εξαίρεση ίσως τη φυλακισμένη γυναίκα στο διήγημα «στην Ανάκριση» της πρώτης ενότητας και «Το περασμένο Καλοκαίρι»της τελευταίας). Προφανώς όμως και κάποιες "τολμηρές" ερωτικού περιεχομένου αναφορές, θα ενοχλούν και σήμερα ένα μέσο Τούρκο αναγνώστη με τις γνωστές αναστολές που επιβάλλει στους πιστούς το Κοράνι (Ο Καθρέφτης).
Οι ήρωες των αφηγημάτων του συνήθως κατατρύχονται από βασανιστικά συναισθήματα στέρησης τόπων και ανθρώπων, αγωνίζονται να ορθοποδήσουν, καθώς είναι έρμαια της μοίρας τους και των επιλογών τους, τη στιγμή που η άγονη και άνυδρη στέπα της τουρκικής ανατολής είναι αμετάκλητα παρούσα μέσα στην υγρή και σκοτεινή ατμόσφαιρα των πόλεων του ευρωπαϊκού βορρά… Η δυστοκία του συγγραφέα, στην οποία και ο ίδιος αναφέρεται, τόσο στη σύλληψη , όσο και στη συγγραφή των θεμάτων του είναι καταφανής. Ο αναγνώστης συχνά σχηματίζει την εντύπωση ότι κάποια διηγήματά του μεταφέρονται στο χαρτί από κάποια ανάγκη ή ανειλημμένη υποχρέωση του συγγραφέα, την οποία , αν είχε τη δυνατότητα, ευχαρίστως θα απέφευγε. («Ο Καθρέφτης» λ.χ. που κλείνει όλη τη συλλογή δεν ξεφεύγει από μια πρωτόλεια έκθεση ιδεών μαθητή λυκείου). Κάποια διηγήματα της συλλογής εντούτοις ξεχωρίζουν , καθώς σκιαγραφούν με αυθεντικότητα την τραγική μοίρα των Τούρκων μεταναστών στην Ευρώπη (Τούνελ) ή γενικότερα τη θλιβερή μοναξιά των εμιγκρέδων του Παρισιού (Το Μαντίλι). Όσο για τις αναφορές του συγγραφέα στο καταπιεστικό στρατιωτικό ή θεοκρατικό καθεστώς της χώρας του , αυτές είναι διάσπαρτες σ΄ ολόκληρη τη συλλογή, δεν αποτελούν όμως σε κανένα διήγημα αποκλειστικό θέμα. (με εξαίρεση ίσως τη φυλακισμένη γυναίκα στο διήγημα «στην Ανάκριση» της πρώτης ενότητας και «Το περασμένο Καλοκαίρι»της τελευταίας). Προφανώς όμως και κάποιες "τολμηρές" ερωτικού περιεχομένου αναφορές, θα ενοχλούν και σήμερα ένα μέσο Τούρκο αναγνώστη με τις γνωστές αναστολές που επιβάλλει στους πιστούς το Κοράνι (Ο Καθρέφτης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου