ΙΣΠΑΝΟΦΩΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ
TOMAS ELOY MARTINEZ
ΤΟ ΠΕΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΑΝΑΗ-ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΦΕΡΡΗ
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2008
σελ. 296
Ο δρ Γ.Μ. Καμάργκο διευθύνει την εφημερίδα «Ελ Ντιάριο» του Μπουένος Άιρες. Σε μια εποχή –κάπου στο τέλος του περασμένου αιώνα-που η Αργεντινή βυθίζεται προοδευτικά στο χάος και τη διαφθορά. Τα οικονομικά σκάνδαλα των κυβερνώντων διαδέχονται το ένα το άλλο. Και ο ίδιος, ενώ αποτελεί επίλεκτο μέλος του συστήματος που καταρρέει, επιμένει ότι αγωνίζεται για την πάταξη της διαφοράς. Υπερόπτης και αλαζόνας, διοικεί το συντακτικό προσωπικό της εφημερίδας του με σιδερένια πυγμή, στηριγμένος σε κόλακες και μεσίτες της διαφθοράς. Η γυναίκα του, με την οποία βρίσκεται σε διάσταση, ζει με τις δυο δίδυμες δεκαπεντάχρονες κόρες του στις ΗΠΑ. Η μια μάλιστα βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου, καθώς πάσχει από ανίατη ασθένεια. Διαθέτει για τη νοσηλεία της «μια περιουσία» , όπως συχνά ισχυρίζεται ο ίδιος, αλλά προφασίζεται συνεχώς υποχρεώσεις για να μην της συμπαρασταθεί… Και πέρα απ’ όλα να τον βασανίζει η ξεχασμένη μορφή μιας μάνας που εξαφανίστηκε ξαφνικά από τη ζωή του, μιας μάνας που όταν τον άγγιζε φορούσε πάντα τα επαγγελματικά της γάντια, παρά την επιμονή του υπέργηρου πατέρα του που ισχυρίζεται ότι «χάνουμε τη ζωή μας αναζητώντας αυτό που ήδη έχουμε βρει».
Η Ρέινα , μια ασήμαντη συντάκτρια της εφημερίδας, «εργαζόταν όρθια μπροστά σε μια οθόνη δίπλα στις τουαλέτες, ενώ έτρωγε τα νύχια της. Ο Καμάργο πρόσεξε από μακριά τον αέρα της, το στρογγυλό και μικροσκοπικό πισινό της. Τα στήθη της που διαγράφονταν κάτω από το κολλητό της πουλόβερ.». Ήταν η πρώτη φορά που την είδε. Και αυτό ήταν όλο. Ξεκινάει ανάμεσά τους μια ετεροβαρής σχέση (η κοπέλα θα μπορούσε να είναι κόρη του) που θα τους οδηγήσει στην καταστροφή. Εκείνη στο θάνατο και τον ίδιο στην αναπηρία και την οριστική παραίτησή από κάθε δραστηριότητα, που είναι γι αυτόν βαρύτερες κι από το θάνατο.
Ο Τόμας Ελόις Μαρτίνες σχεδιάζει ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα για το ασίγαστο ερωτικό πάθος, την αρρωστημένη ζήλια αλλά και για την παράνοια της εξουσίας, η οποία όμως αποδεικνύεται εντελώς ατελέσφορη όταν ασκείται στο αντικείμενο του πόθου του. Βέβαια η Ρέινα αποδεικνύεται γρήγορα ότι δεν είναι τυχαία γυναίκα. Πρόκειται για μια πραγματική βασίλισσα, καθώς και το όνομά της σημαίνει: με αυτοπεποίθηση, με ικανότητες και φαντασία, με φιλοδοξία και όνειρα. Αλλά πάνω απ΄ όλα και με ηθικές αρχές. Αυτό το τελευταίο είναι που δεν εννοεί να κατανοήσει ο ήρωάς μας, ο οποίος θεωρεί ότι με το κύρος και τη δύναμη της εξουσίας του θα μπορούσε να πετύχει τα πάντα, καθώς πιστεύει ότι ο ίδιος αποτελεί το κέντρο του κόσμου και ότι κανείς δεν μπορεί να του εναντιωθεί. Αυτό που επίσης δεν μπορεί να κατανοήσει είναι ότι το συναίσθημα δεν εκβιάζεται, δεν παραχωρείται, δεν εκμαιεύεται… Σύντομα λοιπόν θα πέσει ο ίδιος στην παγίδα που επιχείρησε να στήσει στην κοπέλα. Και θα παρακολουθήσουμε έκπληκτοι, μέχρι πού μπορεί να φτάσει το ερωτικό πάθος που εγγίζει πια τα όρια της διαστροφής.
Και όλα αυτά μέσα σ’ ένα πλαίσιο προϊούσης διαφθοράς και αναλγησίας του κράτους. Όταν η Ρέινα διανυκτέρευε σε μια ταπεινή πανσιόν της πάμπας του νότου «μέσα από τα παράθυρα αντίκρισε μια μακρινή κίνηση από λάμπες που πηγαινοέρχονταν. Οι εργάτες , σκέφτηκε η Ρέινα.
«Είναι οι Ινδιάνοι, είπε η επιστάτρια. Γυρεύουν αποφάγια. Καλύτερα να μην τους δει ο άντρας μου, γιατί τους ρίχνει με το τουφέκι όπως στις αλεπούδες και σ’ ένα βράδυ ρίχνει κάτω δυο-τρεις»
Ο Μαρτίνες σκιαγραφεί με περισσή μαεστρία τα πορτρέτα των δυο ηρώων του, περιγράφει με πειστικότητα το χάσμα που χωρίζει τους επιτυχημένους αστούς από τους λούμπεν προλετάριους, όπως είναι οι πάσης φύσεως μετανάστες που κατέφυγαν στην Αργεντινή με την προσδοκία μιας καλύτερης ζωής και μας διδάσκει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος κατά βάση παραμένει ο ίδιος μ’ εκείνον της εποχής των σπηλαίων…
Ο Τόμας Ελόι Μαρτίνες (1934-2010), υπήρξε τα τελευταία χρόνια διακεκριμένος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Νιου Τζέρσι στις ΗΠΑ. Έχει γράψει τρία πασίγνωστα και πολυμεταφρασμένα μυθιστορήματα, μια συλλογή δοκιμίων (Το Αργεντινό Όνειρο, 1999) και διατέλεσε επίσης μόνιμος αρθρογράφος μεγάλων εφημερίδων του Μπουένος Άιρες.
Η Ρέινα , μια ασήμαντη συντάκτρια της εφημερίδας, «εργαζόταν όρθια μπροστά σε μια οθόνη δίπλα στις τουαλέτες, ενώ έτρωγε τα νύχια της. Ο Καμάργο πρόσεξε από μακριά τον αέρα της, το στρογγυλό και μικροσκοπικό πισινό της. Τα στήθη της που διαγράφονταν κάτω από το κολλητό της πουλόβερ.». Ήταν η πρώτη φορά που την είδε. Και αυτό ήταν όλο. Ξεκινάει ανάμεσά τους μια ετεροβαρής σχέση (η κοπέλα θα μπορούσε να είναι κόρη του) που θα τους οδηγήσει στην καταστροφή. Εκείνη στο θάνατο και τον ίδιο στην αναπηρία και την οριστική παραίτησή από κάθε δραστηριότητα, που είναι γι αυτόν βαρύτερες κι από το θάνατο.
Ο Τόμας Ελόις Μαρτίνες σχεδιάζει ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα για το ασίγαστο ερωτικό πάθος, την αρρωστημένη ζήλια αλλά και για την παράνοια της εξουσίας, η οποία όμως αποδεικνύεται εντελώς ατελέσφορη όταν ασκείται στο αντικείμενο του πόθου του. Βέβαια η Ρέινα αποδεικνύεται γρήγορα ότι δεν είναι τυχαία γυναίκα. Πρόκειται για μια πραγματική βασίλισσα, καθώς και το όνομά της σημαίνει: με αυτοπεποίθηση, με ικανότητες και φαντασία, με φιλοδοξία και όνειρα. Αλλά πάνω απ΄ όλα και με ηθικές αρχές. Αυτό το τελευταίο είναι που δεν εννοεί να κατανοήσει ο ήρωάς μας, ο οποίος θεωρεί ότι με το κύρος και τη δύναμη της εξουσίας του θα μπορούσε να πετύχει τα πάντα, καθώς πιστεύει ότι ο ίδιος αποτελεί το κέντρο του κόσμου και ότι κανείς δεν μπορεί να του εναντιωθεί. Αυτό που επίσης δεν μπορεί να κατανοήσει είναι ότι το συναίσθημα δεν εκβιάζεται, δεν παραχωρείται, δεν εκμαιεύεται… Σύντομα λοιπόν θα πέσει ο ίδιος στην παγίδα που επιχείρησε να στήσει στην κοπέλα. Και θα παρακολουθήσουμε έκπληκτοι, μέχρι πού μπορεί να φτάσει το ερωτικό πάθος που εγγίζει πια τα όρια της διαστροφής.
Και όλα αυτά μέσα σ’ ένα πλαίσιο προϊούσης διαφθοράς και αναλγησίας του κράτους. Όταν η Ρέινα διανυκτέρευε σε μια ταπεινή πανσιόν της πάμπας του νότου «μέσα από τα παράθυρα αντίκρισε μια μακρινή κίνηση από λάμπες που πηγαινοέρχονταν. Οι εργάτες , σκέφτηκε η Ρέινα.
«Είναι οι Ινδιάνοι, είπε η επιστάτρια. Γυρεύουν αποφάγια. Καλύτερα να μην τους δει ο άντρας μου, γιατί τους ρίχνει με το τουφέκι όπως στις αλεπούδες και σ’ ένα βράδυ ρίχνει κάτω δυο-τρεις»
Ο Μαρτίνες σκιαγραφεί με περισσή μαεστρία τα πορτρέτα των δυο ηρώων του, περιγράφει με πειστικότητα το χάσμα που χωρίζει τους επιτυχημένους αστούς από τους λούμπεν προλετάριους, όπως είναι οι πάσης φύσεως μετανάστες που κατέφυγαν στην Αργεντινή με την προσδοκία μιας καλύτερης ζωής και μας διδάσκει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος κατά βάση παραμένει ο ίδιος μ’ εκείνον της εποχής των σπηλαίων…
Ο Τόμας Ελόι Μαρτίνες (1934-2010), υπήρξε τα τελευταία χρόνια διακεκριμένος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Νιου Τζέρσι στις ΗΠΑ. Έχει γράψει τρία πασίγνωστα και πολυμεταφρασμένα μυθιστορήματα, μια συλλογή δοκιμίων (Το Αργεντινό Όνειρο, 1999) και διατέλεσε επίσης μόνιμος αρθρογράφος μεγάλων εφημερίδων του Μπουένος Άιρες.
Νέα Καλλικράτεια, Ιούνιος 2011
