Το Πιθάρι

ΙΡΑΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

IBRAHIM FEROUZESH

KHOMREH

ΤΟ ΠΙΘΑΡΙ (1992)

Άλλο ένα διαμάντι του ιρανικού κινηματογράφου που δεν έχει προβληθεί στις μεγάλες αίθουσες της χώρας μας , καθώς δεν συγκεντρώνει τα εχέγγυα εισπρακτικής επιτυχίας (ο χώρος, ο χρόνος, το θέμα και η –ανύπαρκτη-σκηνοθεσία της ταινίας ελάχιστα θα ενδιέφεραν το κινηματογραφόφιλο κοινό της Δύσης, καθώς έχει χρόνια τώρα εθιστεί στις συνταγές του Χόλιγουντ.)

Ο σκηνοθέτης (ο ίδιος έχει γράψει και το σενάριο), γεννημένος το 1939 στην Τεχεράνη, αποτελεί μια από τις πολλές λαμπρές μορφές του σύγχρονου ιρανικού σινεμά. Έχει σκηνοθετήσει πέντε όλες κι όλες ταινίες από το 1987 ως το 2008, που απέσπασαν –σχεδόν όλες- βραβεία σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ. Το «Πιθάρι» διακρίθηκε λ.χ. στα διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου του Locarno και του Sao Paulo. Στην Ελλάδα προβλήθηκε πρόσφατα από την ψηφιακή Ε.Ρ.Τ.

Ένα μονοθέσιο δημοτικό σχολείο στη μέση μιας ερήμου. Στο πουθενά.. Ο χρόνος και ο τόπος απροσδιόριστοι (τι θα πρόσθεταν άλλωστε αν δηλώνονταν;). Καμιά τριανταριά πάνω κάτω μαθητές (δύο μόνο κορίτσια. με τις παραδοσιακές μαντίλες τους) κι ένας ρηξικέλευθος νεαρός δάσκαλος που δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα για να αντιμετωπίσει την αμάθεια, τη δεισιδαιμονία και τη μικρότητα της κοινωνίας του μικρού χωριού. Ενός χωριού με σπίτια χτισμένα με λάσπη και χωμένα βαθιά στη γη για λίγη δροσιά… Ο κλασικός μαυροπίνακας, η κιμωλία και τα θρανία των παιδιών στο εσωτερικό του σχολείου. Κι έξω σε μια γωνιά , κάτω από ένα συφοριασμένο δέντρο, που απορείς πώς φύτρωσε εκεί , ένα πιθάρι γεμάτο νερό, από το οποίο πίνουν οι μικροί μαθητές στα διαλείμματα. Το νερό το κουβαλούν οι ίδιοι με κουβάδες από πολύ μακριά. Και το πιθάρι κάποια στιγμή σπάει. Με αφορμή αυτό το τυχαίο γεγονός ο σκηνοθέτης χτίζει μια τραγική και τρυφερή ιστορία με πρωταγωνιστές το δάσκαλο που αγωνίζεται να βρει λύση, τους μικρούς μαθητές που επωφελούνται από την αναστάτωση για να μην κάνουν μάθημα και τους γονείς τους, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους θα προτιμούσαν να απασχολούν οι ίδιοι τα παιδιά τους στο σπίτι… Σε τι θα τους χρησίμευαν άλλωστε τα γράμματα…Ηθοποιοί δεν υπάρχουν. Είναι φανερό ότι όλους τους ρόλους τους επωμίζονται οι κάτοικοι της μικρής αυτής κοινωνίας. Με μια θαυμαστή πειστικότητα ομολογουμένως.

Ο σκηνοθέτης μάς δίνει με θαυμαστή ενάργεια το πορτρέτο της ανταγωνιστικής και σκληρής κοινωνίας του χωριού, που γίνεται ακόμη σκληρότερη επειδή μαστίζεται από τη στέρηση και την αμάθεια. Δεν αρκείται στην εύκολη κοινωνική κριτική (δεν ξέρουμε κι αν ήθελε , αν θα το μπορούσε…). Και αντιπαραθέτει αυτή την κοινωνία με την πηγαία ανθρωπιά του δασκάλου, ο οποίος δεν διδάσκει απλώς, αλλά ιερουργεί. Κάποια στιγμή όμως η υψηλή αίσθηση του καθήκοντος που τον χαρακτηρίζει θα τον εγκαταλείψει, γιατί είναι και άνθρωπος. Με τις αδυναμίες και την περηφάνια του.

Ο φακός της κινηματογραφικής κάμερας εστιάζει στο στόχο του χωρίς να φλυαρεί, τα συνήθως μέσα πλάνα της ταινίας προσδίδουν στα τεκταινόμενα μια οικειότητα, μια καθημερινότητα. Μια ταινία που θα πρέπει να γυρίστηκε με ελάχιστο κόστος, αλλά με περίσσιο μεράκι… Παράδειγμα προς μίμηση.