Το Χάρτινο Ταμπούρλο

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
ΑΛΒΑΝΙΑ
BESNIK BAJRAM MUSTAFAJ
ΤΟ ΧΑΡΤΙΝΟ ΤΑΜΠΟΥΡΛΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΤΣΙΟΣ
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 1998 (σελ. 176)


Ο Γιακούπ Τσένα, λίγο πριν πέσει το Βερολίνο στους συμμάχους, καλείται από τον ίδιο τον Εμβέρ Χότζα και αναλαμβάνει την αναβάπτιση των δρόμων και των πλατειών των Τιράνων. Παίρνει αψήφιστα τη δουλειά, αλλά σύντομα αντιλαμβάνεται ότι για να τη φέρει εις πέρας πρέπει να γνωρίζει τι σημαίνει …«πολιτική θεώρηση της ιστορίας». Τι τάχα να σημαίνει αυτό;
Τα μέλη της κομματικής επιτροπής μιας μικρής πόλης συνεδριάζουν μέρες τώρα, με μοναδικό θέμα την επιλογή κατάλληλου δώρου στον «πατερούλη» Στάλιν για τα εβδομηκοστά του γενέθλια. Απορρίπτουν περιδεείς τη μια πρόταση μετά την άλλη, ώσπου ο γέρο Σελίμ που περνούσε τυχαία από εκεί τους βγάζει από το αδιέξοδο: το μόνο δώρο που θα ευχαριστούσε τον Στάλιν, στην ηλικία που βρίσκεται, είναι ή όμορφη γραμματέας της κομματικής νεολαίας της πόλης, που συμμετείχε στη συνεδρίαση! Πέφτουν από τα σύννεφα. Πώς θα αντιδράσουν;
Ο νεαρός δάσκαλος ενός χωριού, για να πείσει τους μικρούς μαθητές του να κρατούν καθαρά τα τετράδιά τους, τους πείθει ότι θα θεωρηθεί προδότης του κόμματος εκείνος που θα μουτζουρώσει έστω και λίγο το τετράδιό του. Τα παιδιά τρομοκρατούνται-κάτι ξέρουν για το τι παθαίνουν οι προδότες του κόμματος -και συμμορφώνονται απόλυτα. Όλοι στο χωριό τον θαυμάζουν. Τι θα γίνει όμως όταν η μελάνη από την πένα μιας μικρής μαθήτριας χυθεί ολόκληρη στη σελίδα με το κείμενο που της υπαγόρευε ο δάσκαλος; Το επεισόδιο παίρνει απρόβλεπτες διαστάσεις…
Ο πετυχημένος επιθεωρητής της διεύθυνσης σιτηρών Νέκι Παλούσι, πασίγνωστος για την αγάπη του στο καλό τσίπουρο αλλά και τα αστεία που εκτόξευε με κάθε ευκαιρία, σε μια δεξίωση, παρουσία του υπουργού γεωργίας, για τα εικοσιπεντάχρονα από το «θρίαμβο της λαϊκής εξουσίας στην Αλβανία » κάνει μια πρόποση για το Νικήτα Χρουστσόφ! Κανείς δεν αντιλαμβάνεται αυτή τη φορά το αστείο του. Όλοι παγώνουν. ( Ο Χρουστσόφ είχε ανακηρυχθεί πια από το κόμμα, μετά από την αποσταλινοποίηση της ΕΣΣΔ, μέγας εχθρός του μαρξισμού-λενινισμού). Θα τα καταφέρει τάχα να αποδείξει ότι η πρόποσή του ήταν η αρχή ενός αστείου που οι έντρομοι συνδαιτυμόνες του δεν τον άφησαν να ολοκληρώσει;
Ο γύφτος Εκουράν Ρομαλίνι αποφασίζει να βαφτίσει το… δέκατο παιδί του Μαοτσετούγκ! Ήταν η εποχή που ο ομώνυμος ηγέτης του «αδελφού κόμματος» της Κίνας θεωρούνταν θρύλος.. Φροντίζει μάλιστα να το πληροφορηθεί αυτό και η κινεζική πρεσβεία στα Τίρανα! Και ο κινέζος πρέσβης αποφασίζει να παραστεί προσωπικά στο γλέντι για τα βαφτίσια του παιδιού, στο γλέντι που θα πραγματοποιούνταν σε μια άθλια παράγκα ενός γύφτικου οικισμού. Οι κομματικές αρχές της πόλης πανικοβάλλονται. Πώς θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα;
Αυτές είναι πέντε από τις εννιά ιστορίες που ξετυλίγει ο Μπεσνίκ Μουσταφά στο αφήγημά του. Οι ιστορίες συνδέονται χαλαρά μεταξύ τους με το μοτίβο του «χάρτινου ταμπούρλου». Το αφήγημα πρωτοδημοσιεύτηκε το 1996 και για ένα διάστημα γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Αλβανία. Ο συγγραφέας του (γεννημένος το 1958) υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της πτώσης του καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα, υπουργός εξωτερκών επί πρωθυπουργίας Σαλί Μπερίσα και στη συνέχεια πρέσβης της Αλβανίας στο Παρίσι. Από τις σελίδες του «Ταμπούρλου» ξεπηδάει ανάγλυφη η ομαδική παράνοια του ολοκληρωτικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα. Με το δογματισμό του, την κατατρομοκράτηση του πληθυσμού της χώρας, τον εκμαυλισμό των αφελών, αλλά και την επικράτηση των ραδιούργων και , γενικότερα, με την παντελή αποκοπή του από τον έξω κόσμο. Ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να σαρκάσει αμείλικτα τους κρατούντες, τους αφελείς υποστηρικτές τους και να στηλιτεύσει όσους επωφελήθηκαν και αναρριχήθηκαν στα ύπατα αξιώματα της κομματικής εξουσίας. Κι όλα αυτά χρησιμοποιώντας το μοναδικό αφηγηματικό ύφος που είχε επιβληθεί σ’ όλες τις χώρες του τότε «υπαρκτού σοσιαλισμού»: αυτό του σοσιαλιστικό ρεαλισμού! Εξ οικείων λοιπόν τα βέλη!